Jak reagować w przypadku biegunki u cieląt?

Biegunka u cieląt to poważna choroba, która zagraża nie tylko ich zdrowiu, ale także życiu. Aż 40 procent wszystkich padnięć u cieląt do szóstego tygodnia życia spowodowanych jest właśnie biegunką. Jest to więc problem, który warto jak najszybciej leczyć, a w dłuższej perspektywie – zadbać o odpowiednią profilaktykę.

Co powoduje biegunkę u cieląt?

Biegunka u cieląt może mieć różne podłoże i przyczyny. W zależności od tego, co ją powoduje, wdraża się odpowiednie leczenie. Dlatego tak ważna jest prawidłowa diagnoza. Wśród najczęstszych przyczyn biegunek u cieląt warto wymienić:

Czynniki zakaźne

Czynniki zakaźne to bakterie, wirusy, pierwotniaki i inne drobnoustroje chorobotwórcze, z którymi młody organizm cielęcia i dopiero rozwijający się układ odpornościowy nie są sobie w stanie poradzić. Biegunkę u cieląt bardzo często wywołują bakterie E.coli, rotawirusy, koronawirusy oraz pierwotniaki z grupy Cryptosporidium.

Czynniki pokarmowe

Niewłaściwe żywienie to kolejna, po patogenach, przyczyna występowania biegunek u cieląt. Błędy popełniane przez hodowcę w tej kwestii skutkują nie tylko biegunkami i gorszą kondycją cieląt, ale również stratami ekonomicznymi – nie wszystkie cielęta, dotknięte biegunką, będą w stanie poradzić sobie z chorobą. Pierwsze błędy w żywieniu można popełnić już w okresie siarowym – podanie zbyt małej ilości siary bądź zbyt późne (po 12 godzinach od urodzenia) zwiększa ryzyko wystąpienia biegunki u najmłodszych cieląt.

Dodatkowo biegunki może powodować zbyt niska temperatura pójła lub podawanie cielętom mleka od matek chorujących na zapalenie wymienia, kwasicę czy ketozę. Na biegunki są również narażone cielęta pojone preparatami mlekozastępczymi, szczególnie tymi słabszej jakości, ubogimi w tłuszcz i składniki odżywcze. Mogą one prowadzić do niedoborów pokarmowych, a co za tym idzie – mniej sprawnego układu odpornościowego.

Czynniki środowiskowe

Złe warunki higieniczne w budynkach gospodarskich to prosta droga do wielu groźnych chorób, zarówno u dorosłych krów, jak i cieląt. Na biegunki są narażone cielęta przebywające w oborach ze zbyt wilgotną ściółką, o nieodpowiedniej wentylacji, w przeciągach, a także w zbyt dużym zagęszczeniu zwierząt.

Jak rozpoznać biegunkę u cieląt?

Aby szybko dostrzec objawy biegunki i wdrożyć odpowiednie leczenie, hodowca musi regularnie monitorować wszystkie cielęta znajdujące się w stadzie. Oprócz typowych objawów biegunki, jak luźny, jasny i wodnisty kał, niepokojące powinno być również częste wypróżnianie, chudnięcie, zapadnięte oczy, widoczne osłabienie, objawy odwodnienia – po podniesieniu skóra nie wraca na swoje miejsce. Cielęta z biegunką są też osowiałe, niechętnie jedzą, mogą zalegać na ściółce, a nawet zapadać w śpiączkę. Nieleczona biegunka może prowadzić nawet do śmierci zwierzęcia. Warto pamiętać, że zarówno ostra biegunka u cieląt, jak i jej postać przewlekła wymagają natychmiastowej reakcji i leczenia. Choć przewlekłe biegunki wydają się mniej groźne, w rzeczywistości mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Przewlekła biegunka u cieląt powoduje osłabienie, odwodnienie, mniejsze przyrosty i nieprawidłowy rozwój zwierząt. Żadne objawy nie powinny więc być bagatelizowane.

Krwawe biegunki u cieląt

Szczególnie groźne u młodszych i starszych cieląt jest występowanie biegunki z krwią, która zawsze oznacza zakażenie groźnymi patogenami. Biegunka z krwią u cieląt powodowana jest przez salmonellę, koronawirusy lub kokcydie. Każdy z tych patogenów daje dosyć podobne objawy, dlatego w diagnostyce ważne jest przeprowadzenie testów, które pozwolą odkryć źródło patogenów i wdrożyć właściwe leczenie. Nie należy bez diagnostyki podawać cielętom antybiotyków – są bowiem odpowiednie w leczeniu salmonellozy, nie pomogą natomiast w niwelowaniu koronawirusów i kokdycii.

Biegunka u cieląt – jak leczyć?

Biegunka u cieląt wymaga konsultacji lekarza weterynarii i odpowiedniej diagnostyki. Sposób postępowania zależy od diagnozy, a także od stopnia nasilenia objawów i ogólnej kondycji zwierzęcia. Diagnostyka weterynaryjna polega na badaniu krwi i kału w celu ustalenia patogenu. Najważniejsze i najczęściej występujące patogeny można wykryć za pomocą szybkich testów paskowych – są odpowiednie podczas pracy w terenie. Jeśli zakażenie jest spowodowane E.coli lub innymi bakteriami, włączana jest antybiotykoterapia. W niektórych przypadkach stosowane są również leki z grupy NLPZ, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne. Jeśli nie da się ustalić źródła infekcji lub ma ona postać mieszaną, podczas leczenia łączy się metody farmakologiczne oraz leczenie objawowe.

Biegunka u cieląt – co podać?

Każdy rodzaj biegunki, oprócz włączenia leków, wymaga płynoterapii w formie dożylnej lub doustnej. Dożylnie są one podawane przez lekarza weterynarii. Doustne płyny może hodowca podawać sam, zgodnie z zaleceniami weterynarza oraz producenta preparatu. W skład płynoterapii wchodzi glukoza, elektrolity, dekstroza, octany oraz dwuwęglany. Jako że cielęta w czasie biegunki są mocno odwodnione, dzienna podaż płynów powinna być spora – około 4-6 litrów rozłożonych na 3-4 dawki. Warto przy tym pamiętać, że pojenie płynami nie powinno odbywać się w tym samym czasie, co pojenie mlekiem czy pójłem, gdyż może to dodatkowo powodować zaburzenia trawienia.

Postępowanie w biegunce cieląt

Bez względu na przyczynę biegunki i rodzaj włączonego leczenia, każdy hodowca powinien podjąć kroki w celu jak najszybszego powrotu cieląt do zdrowia. Chore zwierzęta należy odizolować w ciepłym, suchym i czystym kojcu. Dzięki temu nie tylko będą miały odpowiednie warunki do zdrowienia, ale również – jeśli biegunka jest spowodowana czynnikiem zakaźnym – nie będą zarażały jeszcze zdrowych zwierząt. Oprócz systematycznego nawadniania i podawania płynów elektrolitowych, należy pamiętać o systematycznym pojeniu mlekiem lub preparatem mlekozastępczym.

Biegunka u cieląt – domowe sposoby

Pojawienie się biegunki u cieląt jest utrapieniem niemal dla każdego hodowcy. Nawet w najlepiej utrzymywanym stadzie nie da się uniknąć biegunek, które są problemem nie tylko zdrowotnym, ale również ekonomicznym. Wizyty lekarza weterynarii, profesjonalne leczenie, podawanie antybiotyków i płynów elektrolitowych jest tym droższe, im więcej cieląt w stadzie cierpi na biegunkę. Nic więc dziwnego, że niektórzy hodowcy szukają sposobów na ograniczenie wydatków, skłaniając się ku naturalnym metodom leczenia. Domowe sposoby na biegunkę u cieląt są wśród hodowców przekazywane z pokolenia na pokolenie. I – choć nie można odmówić im skuteczności – korzystanie z nich jest ryzykowne w przypadku ostrych biegunek lub u bardzo młodych, kilkudniowych cieląt. Jeśli hodowca chce wspomóc leczenie metodami naturalnymi, powinien robić to wyłącznie w przypadku biegunki u cieląt starszych i zawsze po konsultacji z lekarzem weterynarii.

Co można wykorzystać do domowego leczenia biegunek u cieląt? Najczęściej wyciągi i napary z roślin, które i tak znajdują się w składzie preparatów leczniczych na biegunkę. Są to, między innymi: wywar z kory dębu, rumianek, siemię lniane, szczaw lancetowaty. Niektórzy hodowcy podają również cielętom produkty spożywcze: mąkę ziemniaczaną, kawę zbożową czy kilka kurzych jaj. Bez względu na rodzaj naturalnej metody leczenia, warto pamiętać, że nie można stosować jej bez końca. Jeśli w ciągu kilku dni stan cielęcia się nie poprawia pomimo włączenia ziołowych wywarów czy naparów, najlepszym rozwiązaniem będzie podjęcie leczenia weterynaryjnego. Im biegunka dłużej trwa, tym bardziej osłabia delikatny organizm cieląt, który nie jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z uciążliwymi dolegliwościami.

Jak zapobiegać biegunce u cieląt?

Podobnie, jak w przypadku innych chorób bydła, także ryzyko wystąpienia biegunki u cieląt można zminimalizować poprzez stosowanie odpowiedniej profilaktyki. Należy ją rozpocząć od razu po urodzeniu. W ciągu pierwszych godzin życia cielę powinno otrzymać co najmniej 4 litry pełnowartościowej siary, która zapewni prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Jakie jeszcze działania profilaktyczne chronią przed występowaniem biegunek u cieląt?

• Czyste, suche i ciepłe schronienie – cielęta powinny być chronione przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi i mieć zapewnione higieniczne, regularnie sprzątane pomieszczenia. Zapobiega to rozwojowi bakterii i innych patogenów, a co za tym idzie – zmniejsza ryzyko nie tylko biegunek, ale również innych groźnych dla młodego bydła chorób.

• Niełączenie cieląt w różnym wieku – młodsze cielęta są bardziej narażone na biegunkę, powinny znajdować się w osobnych pomieszczeniach.

• Higiena urządzeń i akcesoriów do karmienia – wiadra, butelki i smoczki powinny być regularnie myte i sterylizowane. Nawet niewielkie odstępstwa higieniczne mogą być bowiem opłakane w skutkach.

• Jak najmniej osób do karmienia i obsługi cieląt – im mniej osób na co dzień styka się z cielęciem, tym mniejsze ryzyko przeniesienia patogenów.

• Liczba zwierząt dopasowana do pomieszczenia – zbyt dużo zwierząt na niewielkiej przestrzeni to większe ryzyko rozprzestrzeniania się czynników chorobotwórczych powodujących biegunki.

• Szybkie wykrywanie biegunki – w przypadku ostrej biegunki u młodych cieląt czas ma ogromne znaczenie. Im szybciej zwierzę będzie zdiagnozowane i leczone, tym większe szanse na szybki powrót do zdrowia.

Dobrą profilaktyką przeciw biegunkom u cieląt jest również szczepienie krów mamek przeciw wirusom oraz kupowanie cieląt od hodowców, którzy stosują taką praktykę w swoich stadach. Krowy, które są zaszczepione, produkują więcej przeciwciał, które przedostają się do siary.

Nowoczesny monitoring stada – skuteczna pomoc w profilaktyce

Inwestycja w szeroko zakrojoną profilaktykę jest dla hodowców bydła dużo bardziej opłacalna niż leczenie chorób, gdy te już się pojawią i będą w zaawansowanym stadium. Dobrym rozwiązaniem są nowoczesne systemy do monitoringu stada, które umożliwiają wczesne wykrywanie wszelkich nieprawidłowości u zwierząt. Hodowcy bydła mlecznego mogą skorzystać z systemu SenseHub Dairy. Systematyczne monitorowanie całego stada, w tym również nowo narodzonych i starszych cieląt pozwala na szybkie wykrycie chorób, nawet zanim pojawią się pierwsze objawy. Ma to bezpośredni wpływ na obniżenie kosztów leczenia, a co za tym idzie – na poprawę opłacalności produkcji. Z podobnego rozwiązania mogą również skorzystać hodowcy bydła mięsnego  – SenseHub Beef to narzędzie, z którego coraz chętniej korzystają właściciele stad mięsnych. System do monitoringu stada przyczynia się do poprawy wskaźników reprodukcji, umożliwia precyzyjne wykrywanie rui, a także monitoruje zwierzęta pod kątem ich zdrowotności. Każdy hodowca, któremu zależy na połączeniu dobrostanu zwierząt z ekonomiką produkcji, powinien rozważyć wprowadzenie takich rozwiązań w swoim gospodarstwie.